In een serie blogs sta ik stil bij het onderwerp vertragingsschade. Zo ging ik in eerdere blogs onder meer in op de mogelijke gevolgen van een door de aannemer veroorzaakte vertraging. En in mijn vorige blog behandelde ik de vraag hoe de aannemer vertragingsschade kan verhalen op de opdrachtnemer. Daarin gaf ik al kort aan dat voor een voor de aannemer geslaagde aanspraak op vertragingsschade moet zijn voldaan aan een aantal vereisten, zoals een aantoonbaar verband tussen enerzijds de verstorende gebeurtenis (in de risocosfeer van de opdrachtgever) en anderzijds de bij de aannemer opgetreden vertraging. Over dat verband gaat deze blog.
Aantoonbaar verband: voorwaarden
Wil een aannemer een aanspraak op vertragingsschade bij de opdrachtgever kunnen neerleggen, dan moet in ieder geval zijn voldaan aan de volgende (cumulatieve) vereisten:
- De stagnatie-oorzaak kan worden toegerekend aan de opdrachtgever of een partij waarvoor de opdrachtgever verantwoordelijk is (zoals een architect, constructeur of nevenaannemer).
- De vertraging veroorzaakte aantoonbare schade.
- De aannemer heeft zijn aanspraak tijdig en schriftelijk gemeld (zie mijn vorige blog).
- De verhaalbaarheid van de schade wordt niet geblokkeerd door aansprakelijkheidsbeperkende bepalingen in de overeenkomst of het bestek.
Pas als (gedocumenteerd) is aangetoond dat aan al deze voorwaarden is voldaan, kan de aannemer denken aan een schade-aanspraak. Daarbij zijn de eerste twee voorwaarden de lastigste. Om te onderzoeken of hieraan is voldaan zal zowel feitelijk onderzoek als een juridische toets moeten plaatsvinden. In het feitelijk onderzoek moet de vraag worden beantwoord of er een aantoonbaar verband is tussen de vertragingsoorzaak en de vertragingschade. Met andere woorden: zou de schade zijn uitgebleven zonder de gestelde vertragende omstandigheid? Bij de juridische toets moet de vraag worden beantwoord of de schadeveroorzakende omstandigheid voor rekening komt van de opdrachtgever.
Oorzakelijk verband en het kritieke pad
Als het gaat om het aantonen van oorzakelijk verband tussen de vertragende gebeurtenis en vertragingsschade, komt vrijwel altijd het begrip het kritieke pad aan de orde. De RvA heeft in een uitspraak van 29 juli 2021 een mooie definitie van dit begrip gegeven:
‘Het kritieke pad is een opeenvolging van gekoppelde werkzaamheden die direct van invloed zijn op de einddatum van het project. Als een van die werkzaamheden te laat wordt afgerond, wordt de daaropvolgende werkzaamheid later afgerond en uiteindelijk het hele project later afgerond.’
Hieruit valt af te leiden dat als een verstoring níet op het kritieke pad ligt, deze niet voor vertraging kan hebben gezorgd. Overigens kunnen niet alleen fysieke werkzaamheden op het kritieke pad liggen, maar ook andere activiteiten, zoals de tijdige verstrekking van de benodigde tekeningen, berekeningen en andere gegevens, zo oordeelde de RvA al in 2013. Benadrukt moet worden dat bij de gegevensverstrekking voorop staat dat aannemer en níet de opdrachtgever bepaalt welke gegevens op het kritieke pad liggen.
Rechters en arbiters zijn altijd bijzonder kritisch op dit onderdeel van de vertragingsschadeclaim.
Hoe diepgravend de Raad van Arbitrage soms is in zijn onderzoek naar de vraag of bepaalde werkzaamheden zich wel op het kritieke pad bevonden, blijkt uit de volgende zaak. Een nevenaannemer van de bouwkundig aannemer zou de puien en kozijnen aanbrengen, maar kon deze niet op tijd leveren. Dat daardoor de afbouw van het binnenpakket vertraging opliep, achtte de Raad aannemelijk. Maar daarmee was de kous niet af: de vraag is vervolgens of het binnenpakket dat de bouwkundig aannemer moest aanbrengen zich wel op het kritieke pad van zijn planning bevond. Ook moest hij aantonen hoe groot in concreto de daardoor veroorzaakte stagnatie in de uiteindelijke planning was geweest.
Tips voor aannemers
In vrijwel alle zaken over vertragingsschade speelt het kritieke pad een rol. Het is daarom van belang om een duidelijk algemeen tijdschema te hanteren en de dossiervorming goed op orde te hebben. Nuttig instrumenten hierbij kunnen zijn e-mails, weekrapporten, dagboeken, bouwverslagen, bijgewerkte planningen, foto’s en opnames van een webcam.
Een daarop gebaseerde kritieke pad analyse moet bestand zijn tegen kritische beschouwing door derden zoals rechters en arbiters. Vaak worden daarvoor extern deskundigen ingehuurd die uitstekende rapporten kunnen maken van het verloop van het kritieke pad. Om de kritiek te kunnen pareren is het zaak dat de aangeleverde informatie van uitmuntende kwaliteit is. Want rapporten kunnen er op het oog indrukwekkend uitzien, maar als de onderliggende informatie inferieur is, dan is het netto-effect nul. Dit zeg ik met enige nadruk omdat de neiging kan bestaan dit in de besloten kring van het eigen gelijk – lees: de interne overleggen waarin men de claim vormgeeft – nog weleens uit het oog te verliezen.
Tot slot
In een volgend blog zal ik ingaan op de hierboven genoemde 4e voorwaarde: aansprakelijkheidsbeperkende bepalingen in de overeenkomst of het bestek. Daar zal ik de vraag beantwoorden wat de aannemer kan doen als hij bezwaar heeft tegen dergelijke clausules. Heeft u in de tussentijd vragen over dit onderwerp, bel mij dan gerust.
Meer informatie?
Deze blogserie is een samenvatting op hoofdonderwerpen van een aantal hoofdstukken uit mijn praktijkboek ‘Vertragingsschade in de bouw’, dat in 2e druk verkrijgbaar is het Instituut voor Bouwrecht (IBR). Op 14 mei 2024 verzorg ik bij het IBR een studiemiddag over dit onderwerp. Meer informatie over deze studiemiddag vindt u hier.
Laat een reactie achter