De rechtsbescherming van inschrijvers in het aanbestedingsrecht is al jaren een punt van aandacht. Na verschillende onderzoeken, een Maatregelenpakket en een Handreiking is dan nu (eindelijk) het ‘Wetsvoorstel rechtsbescherming bij aanbesteden’ ter consultatie voorgelegd. In deze blog bespreken we de belangrijkste wijzigingen op hoofdlijnen.
Aanscherping van de motiveringsplicht
Om te beginnen wordt, om klachten en juridische procedures zo veel mogelijk te voorkomen, de motiveringsplicht van aanbestedende diensten uitgebreid en aangescherpt. Zo moet de mededeling van de gunningsbeslissing voortaan altijd de scores van de winnende inschrijving, de kenmerken en relatieve voordelen van die inschrijving én de naam van de winnaar(s) bevatten. Ook ontvangt een afgewezen inschrijver straks standaard – en dus niet meer alleen op verzoek – de redenen voor de afwijzing en de eigen scores (inclusief een onderbouwing). Nieuw is ook dat straks ook de winnaar recht heeft op een motivering van zijn scores.
Wettelijk verplicht klachtenloket
Daarnaast moeten alle aanbestedende diensten straks een klachtenloket inrichten. Bij dit loket moeten ontwerpklachten en klachten over afwijzingen of uitsluitingen van een aanbestedingsprocedure kunnen worden ingediend. Zowel door gegadigden en inschrijvers als door belangenbehartigers zoals Bouwend Nederland of Stichting Aanbestedingsinstituut Bouw & Infra.
De behandelaar van een klacht hoeft geen volledig onafhankelijk/extern persoon te zijn. Wel geldt dat een klacht moet worden behandeld door een persoon/personen die niet bij de desbetreffende aanbestedingsprocedure betrokken is/zijn geweest (en bij voorkeur ervaring/opleiding in aanbesteden heeft/hebben).
Klachtenbehandeling vóór inschrijving: opschorting
Op dit moment ervaren veel klagers de klachtafhandeling van ontwerpklachten als ‘mosterd na de maaltijd’: klachten hebben maar weinig impact op lopende aanbestedingsprocedures en aanbestedende diensten wachten de uitkomst van een klachtenprocedure vaak niet af. Reden waarom in het ontwerpvoorstel is opgenomen dat de aanbestedende dienst bij ontvangst van een tijdige formele ontwerpklacht de inschrijftermijn moet opschorten.
Is de klager het niet eens met de beslissing van het klachtenloket? Dan kan deze binnen vijf dagen de klacht voorleggen aan de Commissie van Aanbestedingsexperts (CvAE), die op grond van dit wetsvoorstel alleen nog ontwerpklachten zal behandelen. De CvAE geeft binnen 3 dagen een voorlopig oordeel en heeft 14 dagen de tijd om een advies uit te brengen. Tijdens deze procedure wordt de aanbestedingsprocedure opgeschort tot minimaal 5 dagen na de dag waarop op de klacht is beslist (zodat de klager nog de mogelijkheid heeft een kort geding te starten). Wijkt de aanbestedende dienst in de beslissing af van het advies van de CvAE? Dan geldt een motiveringsplicht.
Klachtenbehandeling ná gunning
Tot slot wordt in dit wetsvoorstel bij een tijdig ingediende klacht ná gunning de zogenaamde ‘Alcateltermijn’ (een termijn van minimaal 20 dagen waarin een kort geding tegen een gunningsbeslissing kan worden gestart) opgeschort. Dient een verliezende inschrijver binnen de eerste helft van de Alcateltermijn een klacht over de gunningsbeslissing in bij het klachtenloket? Dan wordt de Alcateltermijn onderbroken en pas weer hervat als de aanbestedende dienst een beslissing over de klacht heeft genomen.
Conclusie: eindelijk rechtsbescherming in het aanbestedingsrecht?
In dit wetsvoorstel wordt een aantal zaken die in de praktijk al gebruikelijk zijn, vastgelegd en daarmee verplicht gesteld. Daar kan niemand op tegen zijn, zeker omdat inschrijvers straks daadwerkelijk meer rechtsbescherming genieten en een serieuzere reactie op klachten kunnen verwachten. Dat geldt vooral vóór inschrijving. Wel ligt op verschillende momenten het risico op misbruik van het klachtrecht op de loer, om daarmee de procedure te vertragen.
Hoe verder?
Nu de consultatieperiode is gesloten, wordt van de ingezonden reacties een verslag gemaakt, waarin ook wordt aangegeven hoe de resultaten worden verwerkt in het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel zal daarna nog langs de Tweede en Eerste Kamer moeten. Het duurt nog wel even voor dit wetsvoorstel (al dan niet in aangepaste vorm) in werking treedt.
Tot die tijd kan het geen kwaad eens te luisteren naar de podcast die Daan Versteeg en Thomas de Leeuwe over dit onderwerp maakten. Hierin gaan zij in op verschillende zaken uit de rechtspraak en bespreken zij in welke gevallen een opdracht wél via de rechter kan worden binnengehaald en in welke gevallen niet. Ook komen valkuilen en do en don’ts voor procespartijen in een aanbestedingsgeschil aan de orde.
Laat een reactie achter